Rynek VoD w Polsce – w części pierwszej - opisywaliśmy w zakresie widzów i dostawców usług. W drugim odcinku skupiamy się na modelach jego finansowania.

Do niedawna najpopularniejszymi w kraju serwisami z dostępem do treści audiowizualnych na życzenie był model AVoD, czyli bezpłatny – z reklamami. W 2019 roku liczył ponad 5 milionów użytkowników. Jednak w latach 2014-19 nastąpił znaczny, bo 3-krotny, wzrost subskrybentów płatnych platform VoD i osiągnął zbliżony pułap, jak w przypadku AVoD.

Dwa lata temu przychody segmentu tego typu usług przekroczyły 1 miliard zł, co stanowiło 10% wszystkich przychodów płatnej telewizji. Jedynie z opłacanych serwisów w 2020 r. korzystało niespełna 9% gospodarstw domowych, natomiast z wyłącznie darmowych lub miksu rozwiązań korzystało ponad 91% użytkowników.

Spójrzmy, jak w ostatnim czasie kształtowało się zainteresowanie odbiorców serwisami w różnych opcjach finansowania usług video
na żądanie.

AVoD, czyli serwisy oparte na modelu reklamowym

W tym segmencie 15% czasu emisji zajmują reklamy. Ich nasycenie wynosi ok. 9 minut na godzinę, co przypomina poziom telewizyjny, wynoszący od 8 do 10 minut. Zgodnie z ustawą o radiofonii i telewizji reklamy i telesprzedaż nie mogą trwać dłużej, niż 12 minut w ciągu jednej godziny nadawania programu. Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2020 roku, do serwisów AVoD aż 63% badanych użytkowników przyciąga możliwość uniknięcia kontaktu z reklamą. Wydaje się, że ten typ usług dochodzi do granicy akceptowalnego
przez widzów udziału materiałów reklamowych.

YouTube

Serwis jest najpopularniejszą platformą internetową, zaspokajającą potrzebę oglądania klipów muzycznych (wskazuje to 58% badanych) i krótkich filmów (44%)– głównie produkcji własnych youtuberów. W wersji darmowej programy przerywane są reklamami. Istnieje również możliwość opłacenia abonamentu, zwalniającego z reklam i umożliwiającego korzystanie na urządzeniach mobilnych
m.in. po wygaszeniu ekranu. Co ciekawe, 42% badanych wskazuje YouTube jako miejsce oglądania również długich filmów i seriali
– zarówno polskich, jak i zagranicznych.

Kanały youtuberów

Oddzielną kategorią są prywatne kanały twórców na YouTube. Stanowią one klasyczne katalogi VoD. Finansowane są reklamami nadawanymi w trakcie trwania programu lub zbiórkami crowdfundingowymi wspierającymi konkretnych autorów.. Do najpopularniejszych należą te poświęcone grom wideo, rozrywce i stylowi życia.

SVoD, czyli serwisy z abonamentem

Wśród płatnych usług najbardziej popularną jest opcja subskrypcji, której użytkowanie wzrasta o 50% rok do roku. W przypadku telewizji kablowej tego typu serwisy dostępne są w ramach usług dodatkowych, opłacanych co miesiąc. Niekiedy oferowany jest dostęp do wybranych seriali lub filmów, a także wydarzeń sportowych opłacanych jednorazowo.

Użytkownicy jako przyczynę wyboru modelu abonamentowego najczęściej wskazują brak reklam. Ponad połowa pytanych wykazuje przekonanie, że w serwisach VoD można otrzymać ofertę najlepszych filmów i seriali, a ich sprawność techniczna wyprzedza bezpłatną konkurencję. 1/3 badanych zauważa także korzystną cenę w stosunku do jakości.

TVoD/PPV, czyli opłata za pojedynczy program

Ten typ usług stanowi ok. 40% rynku płatnej telewizji. W 2019 roku 2,1 miliona użytkowników dokonała ok. 9 milionów transakcji. Bogata oferta serwisów z abonamentem powoduje jednak spadek zainteresowania płatnością za pojedyncze filmy, seriale, czy nawet ich odcinki. Największym magnesem pozostają wydarzenia sportowe, których cykliczność i duże odstępy w czasie w pewnym sensie wymuszają incydentalny wydatek. Największą popularnością cieszą się transmisje meczów UEFA i walk KSW.

Z dużym prawdopodobieństwem usługi TVoD i SVoD wymieszają się, oferując odbiorcom różnorodne formy korzystania z prezentowanych materiałów.

Rynek VoD - przyszłość

Rozwój VoD w Polsce zależeć będzie od dwóch czynników: stopnia akceptacji użytkowników dla opłacania usług w zależności od wysokości ceny oraz ograniczenia zjawiska piractwa. Dla polskich serwisów dodatkowym bodźcem będzie zagraniczna konkurencja. Zauważalną tendencją jest spadek popularności torrentów, czyli sieci wymiany plików przez Internet. W 2020 r. tylko 14% internautów pobierało materiały tą metodą. Wśród użytkowników sieci w wieku 16-24 lata torrenty są najmniej popularną formą otrzymywania dostępu do treści audiowizualnych.

Dla serwisów SVoD dodatkowym problemem jest zakładanie nielegalnych kont umożliwiających korzystanie z miesięcznego okresu próbnego. Przykładowo: z szacunków dla 2018 roku wynikało, że na Netflixie 10% kont stanowiło próby wyłudzenia dostępu.

Mimo poprawy sytuacji, piractwo nadal jest dużym problem w rozwoju usług VoD. Szacuje się, że w Europie Środkowo-Wschodniej działa ok. 1,5 tysiąca stron internetowych z nielegalnymi materiałami. Zjawisko próbuje ukrócić Unia Europejska, nakładając nowe obowiązki na dostawców treści online. Taką rolę pełni m.in. dyrektywa w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych. Zmusza ona do uzyskania licencji od podmiotów uprawnionych, czyniąc usługodawców udostępniających treści bez umowy licencyjnej odpowiedzialnymi za proceder łamania prawa autorskiego.

*

Dane pochodzą z opracowania Departamentu Strategii Biura KRRiT „Europejski i krajowy rynek audiowizualnych usług na żądanie (VoD). Modele biznesu i przychodów” z maja 2021 roku.