Balans bieli jest jednym z istotniejszych parametrów sprzętu wykorzystywanego podczas produkcji filmowej - w tym przypadku: oświetleniowego. Temperatura barwowa pozwala wydobyć na planie wiele niuansów, które budują klimat filmu i przyczyniają się
do jego pozytywnego odbioru przez widza.

W artykułach poświęconych lampom wspominaliśmy, że najbardziej popularnym typem oświetlenia jest LED-owe. Technologia
ta umożliwia modyfikację temperatury barwowej. Nakłada to na użytkownika wymóg posiadania precyzyjnej wiedzy, dzięki której uzyska pożądane efekty.

Przybliżamy najważniejsze kwestie zagadnienia.

Balans bieli - definicja

Balansem bieli jest dopasowaniem matrycy światłoczułej do temperatury barwowej oświetlenia w celu wiernego odwzorowania kolorów.

Ludzki mózg zapewnia widzenie bieli niezależnie od barwy światła na nią padającej. W przypadku sprzętu nagraniowego nie jest już
to takie oczywiste, chociaż aparaty i kamery posiadają stosowną funkcję. W przypadku zdjęć problem praktycznie nie istnieje, ponieważ pliki RAW umożliwiają korektę temperatury barwowej na etapie postprodukcji – bez widocznej straty w jakości obrazu. Gorzej jest
w przypadku nagrań wideo. Postprodukcja nie daje możliwości ich szerokiej korekty. Dlatego warto zadbać o stosowne ustawienia
na etapie nagrywania materiału, które pozwolą na optymalne dostosowanie się do panujących na planie warunków.

Można uzyskać to w dwójnasób: wybierając odpowiednie parametry rejestracji obrazu w sprzęcie oraz zwracając uwagę na to, jaka jest
w przypadku oświetlenia:

Temperatura barwowa

Skupmy się na wszechstronnych lampach LED. Ich temperatura barwowa podawana jest zazwyczaj w dwóch wartościach: 3.200
i 5.500K. Jednostką są stopnie Kelwina (K). Niższa wielkość charakteryzuje oświetlenie halogenowe, które opisywane jest jako ciepłe. Druga liczba opisuje światło dzienne, czyli zimne. LED-y świecą z wyższą temperaturą barwową i mają zakres regulacji w podanym przedziale. Zazwyczaj wyposażone są w diody o dwóch skrajnych temperaturach – pół na pół. Wtedy ich wypadkowe ciepło barwy wynosi ok. 4.350K, a lampa osiąga w tym parametrze maksymalną moc.

Poniżej znajdują się opisy kilku podstawowych temperatur barwowych z ich wartościami, co pozwoli lepiej ustawiać odpowiednie parametry:

2.000K – światło świeczki

2.800K – ciepła biel żarówki

3.000K – wschód i zachód Słońca

3.200K – żarowe lampy studyjne

4.000K – biel

5.000K – chłodna biel

6.500K – światło dzienne

10.000 do 15.000K – barwa nieba

28.000 do 30.000K - błyskawica.

Znając teorię spójrzmy, jakie jest jej:

Zastosowanie

Wiedza na temat temperatury barwowej pozwala uzyskiwać wiele efektów w zależności od ustawienia oświetlenia. Przy właściwym zestawieniu parametrów lamp i balansu bieli w aparacie fotograficznym możemy kreatywnie wykorzystać dostępny sprzęt. Przykładowo: ustawienie głównego oświetlenia i aparatu na 3.200K oraz oświetlenia kontrowego na 5.500K otrzymamy na zdjęciach charakterystyczna niebieską poświatę. Dla przypomnienia: światło kontrowe jest ustawiane za obiektem fotografowanym, co daje efekt odcięcia od tła i rozświetlenia konturów przedmiotu lub osoby.

Pamiętać też należy o podstawowym, codziennym użyciu światła, również w miejscach, gdzie prowadzimy wiele innych aktywności związanych z pracą twórczą. Światło ciepłe sprzyja relaksowi i wyciszeniu, zatem sprawdzi się idealnie w strefach wypoczynku, a w domu – w sypialni. Światło chłodne natomiast pobudza i sprzyja skupieniu się, czyli będzie pożądane w biurze i do oświetlenia miejsca pracy, np. biurka.

Wspominając o zastosowaniu światła w pracy, warto przenalizować jak zbudowane jest narzędzie ludzkiej obserwacji, czyli nasze oko.

Receptory fal elektromagnetycznych

Pręciki – odpowiadają za postrzeganie obrazu czarno-białego przy słabym oświetleniu. Są tak bardzo wrażliwe na światło, że mogą zarejestrować pojedyncze fotony. Najbardziej są czułe na światło niebieskie. Przy gwałtownym doświetleniu obrazu wymagają czasu,
by w ponownie słabym oświetleniu oko złapało ostrość. Z tego powodu pręciki nie zawsze rejestrują wyraźny obraz.

Czopki – odpowiedzialne są za widzenie w jasnym świetle oraz psotrzeganie kolorów: czerwonego, zielonego i niebieskiego. Mają zdolność czterokrotnie szybszego od pręcików dostosowania się do zmiany natężenia światła, dlatego nie wpływa na nie przechodzenie od słabego do intensywnego oświetlenia. Jednak przy nazbyt silnym świetle mogą ulec przesyceniu, co da efekt jaskrawej aury.

Oba typy receptorów i ich charakterystyczne cechy mają bardzo istotne znaczenie choćby w ruchu na drogach i bezpieczeństwie kierowców. Znajomość fizjologii wpływa na dobór barwy oświetlenia stosowanego w reflektorach samochodowych i lampach ulicznych.

Znajomość zagadnień związanych z balansem bieli, temperaturą barwową jest zatem bardzo istotna w zasadzie w spektrum naszej aktywności: zawodowej, w twórczości artystycznej, ale też bezpieczeństwie i higienie pracy oraz w przestrzeni.