Scenografia cyfrowa kojarzy się zazwyczaj z rozwiązaniami stosowanymi w filmie – kinowym, reklamowym, czy internetowym. Ponieważ Strada wspomaga twórców innowacyjnych rozwiązań, oferując narzędzia do pracy w szerokim wachlarzu produkcji, to zapraszamy tym razem do opowieści o nowoczesnych technologiach w... teatrze. Przedstawimy zagadnienie cyfrowej scenografii.

Widzowie przyzwyczaili się do wirtualnych efektów specjalnych stosowanych w produkcjach filmowych. Spójrzmy na ich zastosowanie
w miejscu, które kojarzy się ze standardową, „analogową” scenografią: teatrze. Do przygotowania wirtualnej oprawy przedstawienia potrzebny jest przede wszystkim:

Zespół Talentów

Stworzenie nowatorskich rozwiązań wymaga połączenia siły wielu ekspertów z zakresu: fotografii – i to nie tylko cyfrowej, ale też tradycyjnej, rysunku, malarstwa, rzeźby, czy architektury. Praca zespołowa zapewnia szereg poddawanych wzajemnej ocenie pomysłów. Ich poszukiwaniu sprzyjają podpowiedzi i rozwiązania spotykane w albumach fotograficznych, książkach o historii sztuki, czy wystawach plastycznych, rzeźby, malarstwa lub grafiki.

Enigmatyczne opisy miejsc akcji znajdujące się w scenariuszu podlegają wielowątkowemu dopracowaniu na etapie jego adaptacji
i tworzenia wizualizacji wnętrza lub przestrzeni. Istotne jest wszystko: pora dnia, okres, w którym dzieje się akcja. W przypadku opowieści historycznej dogłębnej analizie musi podlegać ubiór, wystrój wnętrz, adekwatne do okresu rozwiązania techniczne. Skoro mowa
o przeszłości, to warto na chwilę spojrzeć na…

Dzieje teatru

W antycznej Grecji, ale też średniowiecznej Francji akcja sztuk teatralnych odbywała się na wolnym powietrzu. Barok wprowadził aktorów i widzów do wnętrz. Scena stała się swego rodzaj szkatułką, w której rozgrywa się fabuła, a publiczność podgląda ją z ustalonego miejsca. Architektura zaczęła odgrywać nie mniej ważną rolę od aktorów. Ponieważ zniknęły plenery, światło naturalne zostało zastąpione sztucznym, zaczęto budować scenografię. Jej zadaniem było naturalistyczne odzwierciedlenie rzeczywistości i miejsca, w którym działa się akcja. Tak rozwinęła się sztuka scenograficzna. Jej główną cechą była statyczność przedstawionego obrazu, choć teatr operował dekoracją ruchomą, zmienianą podczas przedstawienia. Co ciekawe, iluzjonistyczne scenografie stały się gatunkiem malarstwa dekoracyjnego.

XIX wiek przyniósł Wielką Reformę Teatru, która trwała do lat 30. XX wieku. Postulowała ona zerwanie z realizmem teatru mieszczańskiego na rzecz symbolizmu, ekspresjonizmu, czy surrealizmu. W XXI wieku nastała kolejna zmiana, dotycząca teatralnej dekoracji:

Scenografia cyfrowa

Ten typ oprawy artystycznej do niedawna wykorzystywany był w filmie, jak choćby „Władcy Pierścieni” Petera Jacksona. Polegał na nagraniu aktorów na tle zielonej płaszczyzny i wmontowaniu ich w opracowane komputerowo obrazy. W teatrze rozwiązania elektroniczne ograniczały się natomiast do wyświetlania nieruchomych obrazów na umieszczonym w głębi sceny ekranie lub na projekcji 3D. To ostatnie rozwiązanie stosowane jest w musicalach Teatru Studio Buffo.

Prawdziwą zmianę wnosi prezentowanie szczegółowo opracowanych obrazów i animacji na ekranach LED. Jednymi z największych
w Polsce dysponuje warszawski Teatr Muzyczny Roma. Statyczny, horyzontalny wyświetlacz ma wymiary 16 x 10 m, a cztery ruchome: 3 x 7 m. Co ciekawe, rozwiązanie to łączy najnowszą technikę z barokowymi kulisami i prospektem, czyli dekoracjami bocznymi poruszającymi się w rowkach (od których pochodzi nazwa tego rozwiązania - fr. coulisse) i nieruchomym malunkiem w głębi sceny.

W takich warunkach wizualnego przekazu artystycznego „Roma” przedstawiła musical:

"Piloci"

Jego premiera miała miejsce 7 października 2017 roku. Odbyło się 427 przedstawień. Spektakl opowiada historię miłosną na tle wydarzeń II wojny światowej i Bitwy o Anglię z udziałem polskich lotników. Zastosowanie w sztuce ekranów LED z jednej strony nawiązuje do filmu. Prezentuje animacje, również współczesne, jak choćby grę komputerową. Z drugiej strony, na wyświetlaczach przedstawiane są obrazy w formie cyfrowych malowideł, co stanowi bezpośrednie nawiązanie do wspominanego teatru barokowego. Oprócz prezentacji wirtualnej, na scenie pojawiają się również rekwizyty, a nawet model samolotu.

Główną zaletą stosowania ekranów LED w układzie prospektu i kulis jest możliwość błyskawicznej zmiany dekoracji oraz wprowadzanie nawet nie samej animacji, co niewielkiego ruchu do z góry przewidzianej jako statyczna scenografii – jak np. kołysanie się drzew na wietrze.

Przyszłość

Nowoczesne rozwiązania wizualne wzbogacają ofertę artystyczną teatrów. Należy jednak przewidywać, że tak, jak nie w każdym filmie wykorzystywane są techniki animacji komputerowej, tak i teatr rozszerzy dekoracje sceniczne o scenografię cyfrową, ale wierny pozostanie również dotychczasowym formom kreacji artystycznej.

Zachęcamy twórców do rozwijania umiejętności posługiwania się warsztatem cyfrowej sztuki i poszukiwania jej wykorzystania również
w nowych, obecnie nieoczywistych zastosowaniach. Czytniki e-booków nie wyparły tradycyjnej książki. A jakby tak literaturę w wersji elektronicznej na e-papierze wzbogacać animacją na wzór rysunków prezentowanych na stronach analogowych? Wszystko jest
w głowie i pomysłach twórców. Dostarczamy Wam narzędzie CRM do zarządzania pracą nad treściami audiowizualnymi, która może zaowocować wieloma nowymi rozwiązaniami w świecie filmu, teatru, czy wystaw.