Kamera filmowa umożliwia to, czego nie daje aparat fotograficzny: zajrzeć dalej, ukazując bieg wydarzeń. Jej ruch w znaczący sposób wpływa na odbiór prezentowanej historii. Przedstawiamy główne style pracy kamery w zależności od jej przemieszczania się i położenia.

Ruch kamery jest podstawowym czynnikiem, który wzmocni lub osłabi przekaz materiału filmowego. Używając już nawet aparatu w smartfonie do nakręcenia nawet krótkiego filmu, wprawiamy obiektyw w dynamikę. Prześledźmy, w jaki sposób sprzętem operują fachowi kamerzyści.

Choć mowa o zmianach położenia, to podstawą warsztatu operatora jest bezruch, czyli:

Kamera: ujęcie statyczne

Każda rozmowa, wywiad, prezentacja zjawiska przyrodniczego z ukrycia charakteryzują się brakiem ruchu. Kamera zamocowana jest na sztywno i jej bezruch jest atutem przedstawianego materiału. Zazwyczaj urządzenie zainstalowane jest do statywu.

Kiedy kamerę należy wprawić w ruch, to podstawowym jest:

Panorama

Panoramowanie uzyskuje się poprzez obrót w lewo i prawo na głowicy statywu. Ruch odbywa się jedynie w płaszczyźnie poziomej. Zazwyczaj kierunek zmiany położenia jest zgodny z kierunkiem czytania. Przemieszczanie obiektywu powinno być jednostajne i wolne. Ten typ filmowania stosowany jest w reportażach, filmach ukazujących odległe zdarzenia, dalekie plany.

Przeciwieństwem poziomej płaszczyzny jest płaszczyzna pionowa. Stosowana wtedy technika, to:

Pochylanie

Kamera porusza się z góry na dół, ale poprzez obracanie, a nie zmianę położenia względem podłoża. Ten rodzaj filmowania sprawdza się podczas prezentowania obiektów wysokich z naciskiem położonym na ich rozmiar, np. budynków, budowli, drzew.

Rozszerzeniem pochylania jest:

Unoszenie i opuszczanie

Kamera nie zmienia kąta względem podłoża, tylko unosi się i opada. Ruch musi być płynny, a technika przydaje się podczas pokazywania różnic między osobami lub obiektami, czy pozwala ukazać detal bez zniekształceń pojawiających się przy pochylaniu obiektywu.

Pierwszy zaawansowany ruch, do którego potrzebne jest oprzyrządowanie, to:

Dojazd

Kamera porusza się na wózku zlokalizowanym na szynach. Razem ze sprzętem przemieszcza się operator. Efekt zbliżania można uzyskać zoomem, ale ruch kamery daje bardziej naturalne wrażenia. Ten styl sprawdza się w filmach fabularnych lub reportażach wzbogaconych o sceny uzupełniające w sposób artystyczny przedstawiane zagadnienie. Widz zyskuje poczucie wchodzenia w akcję, kadry stają się dynamiczne.

W przypadku dojazdu kamera porusza się prostopadle do obrazu. Natomiast ruch równoległy, to:

Jazda

Dynamika prezentacji też jest wysoka, ale widz zyskuje ogląd akcji jakby z zewnątrz i całościowo. Kamerzysta z urządzeniem również porusza się na wózku. Przy mniej zaawansowanych produkcjach można użyć również krzesła na kółkach czy sprzętu sportowego. Ważne jest, żeby ruch był płynny i jednostajny.

Bardziej zaawansowaną techniką filmowania, z anglojęzyczną nazwą jest:

Jib

Kamera umieszczona jest na bardzo długim wysięgniku i przemieszcza się nad planem. Ten styl stosowany jest w dużych studiach
z publicznością, na koncertach, wydarzeniach sportowych. Urządzenie wędruje dynamicznie nad głowami widzów. Dzięki temu obserwator zewnętrzny uzyskuje wgląd na całe wydarzenie – to, co dzieje się w jego kulminacji, na scenie, ale też na widowni.

Po prezentacji bardziej zaawansowanych technik, warto wrócić na moment do podstawowej, choć wymagającej dużych umiejętności kamerzysty.

Ujęcie z ręki

Kamera umieszczona jest na ramieniu filmowca. To rozwiązanie stosowane jest w szybkich relacjach, np. sondach ulicznych, wywiadach z nagle pojawiającymi się osobami, np. politykami. Czasami technika ta stosowana jest w filmach, żeby nadać bardziej naturalistyczny charakter sceny. Ujęcia zamieszek ulicznych, walki wojennej z perspektywy pojedynczego żołnierza zyskują na autentyczności, kiedy kamera jest pośród aktorów a operator znajduje się w sytuacji takiej samej, jak prezentowane postaci.

Przeciwieństwem dynamiki kręcenia ujęć z ramienia jest filmowanie, w którym kluczowa jest:

Stabilizacja

Może być mechaniczna lub elektroniczna. Odmiennie  do miarowego ruchu na wózku, w stabilizacji kamerę prowadzi operator, samodzielnie przemieszczając się. Urządzenie stabilizujące przyczynia się do płynności ruchu. Ten styl filmowania sprawdza się idealnie podczas rejestracji konferencji, mniejszych wydarzeń artystycznych.Tak prezentują się techniki ruchu kamery. Trzeba pamiętać, że ich dobór jest bardzo istotny dla finalnego efektu produkcji. Nagrywając nawet smartfonem można uzyskać interesujący efekt poprzez umiejętne prowadzenie obiektywu. Natomiast nieodpowiednie filmowanie nawet najbardziej zaawansowanym sprzętem może zniwelować efekt dobrego pomysłu na przedstawianą historię.